Dubbel bijzonder: hoogbegaafd én dyslexie verenigd in één kind

Een deel van de hoogbegaafde kinderen laat dezelfde tekorten op het gebied van lezen en spellen zien als “gewone” kinderen. Toch blijft hun dyslexie vaker lang onopgemerkt. Frustratie, onderpresteren en een laag zelfbeeld zijn het gevolg. Een intensieve samenwerking tussen zorg en onderwijs kan uitkomst bieden.

Interview met Linda Lindeboom van Leonardo Harderwijk en Irene Eigendaal, psycholoog in opleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog bij Psychologische Dienstverlening IJsselgroep.

Samenwerking

Hoogbegaafde Eva heeft een IQ van 145+ en valt daarmee buiten het testbereik. Ze is net zes als ze op het Leonardo onderwijs komt. Echter: bij de herfst-signalering, na 3 maanden leesonderwijs, blijkt wat juf Linda al snel vermoedde: Eva voldoet bij lange na niet aan de standaard lees-eisen.  

De herfst-signalering is de start van een bijzondere samenwerking. Linda: “Ik kwam met mijn Eva-vraagstuk bij Irene. Ik ben Leonardo leerkracht en leesspecialist en Irene is psycholoog in opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog bij IJsselgroep. Ik wist dat we Eva snel een positieve impuls konden geven als we samen zouden optrekken.”

Eva krijgt op advies van Irene al gauw hulp op zorgniveau 3 middels het programma “Bouw!” waarbij ze ruim een half jaar actieve training volgt van zowel juf Linda als haar ouders. De leesproblemen van Eva blijken hardnekkig te zijn. Eva verandert in een gefrustreerd, zielig meisje. Echter: nu de hardnekkigheid is aangetoond, mag Eva, acht maanden later, eindelijk worden getoetst.  Irene: “Dat was een zware dag. Eva stuiterde aan alle kanten. Ze vond het allemaal zó moeilijk!”

Dubbel bijzonder

Na het onderzoek wordt eindelijk officieel bevestigd dat Eva dúbbel bijzonder is: naast haar hoogbegaafdheid krijgt ze nog een classificatie: dyslexie. Linda: “Eva kwam vol enthousiasme op me afgerend en riep me toe dat ze dyslexie heeft. Het was een opluchting voor haar.”

‘Twice exceptionality’, de dubbele bijzonderheid van hoogbegaafde kinderen, komt niet alleen bij Eva voor. Hoogbegaafdheid gaat vaker gepaard met dyslexie of met andere classificaties zoals autisme en ADHD. Irene: “Mensen zijn soms verrast over zo’n combinatie; ze denken dat hoogbegaafde kinderen vooral erg slim zijn.”

Linda: “Neurologisch gezien gebeurt er in de hersenen van hoogbegaafde kinderen iets anders dan in de hersenen van ‘gewone’ kinderen. Ze hebben totaal andere denkpatronen en je moet ze doorgaans vier stappen voor zijn.”

Onzichtbaar

Eva is in behandeling, maar er zijn ook kinderen waar de dyslexie lang onzichtbaar blijft. Linda: “Ik vermoed dat veel meer hoogbegaafde kinderen dyslexie hebben dan we officieel weten.

Kinderen met een IQ van 130 moeten dezelfde scoren halen bij een dyslexie test als kinderen met een IQ van 80, dat is toch gek? Als je alle kinderen een IQ test zou afnemen, zou je sneller zien dat er bij de hoogbegaafden iets niet klopt.”

Irene: “Het is een moeilijk gebied: volgens de nieuwe richtlijn geldt het achterstandscriterium wel, maar  onderliggende tekorten moeilijker zijn vast te stellen. Verder zijn er ook kinderen die hebben dyslexie en de hoogbegaafdheid wordt niet opgemerkt of andersom. Soms maskeren beide zaken elkaar en dan heb je een probleem want het kind wordt niet behandeld voor dyslexie én krijgt niet het hoogbegaafdheidsonderwijs dat het eigenlijk nodig zou hebben.”

Linda: “Kinderen zoals Eva die moeite hebben met automatiseren en met begrijpend lezen vallen niet altijd op omdat ze door hun hoogbegaafdheid zoveel mogelijkheden hebben om het op “slimme” wijze toch aardig te doen. Dus hun hoogbegaafdheid houdt de diagnose tegen.”

Irene: “En dat is schadelijk want het leidt tot frustratie, onzekerheid en het niet meer willen lezen. De leeskilometers worden niet meer gemaakt. Er zou bij deze kinderen meer handelingsgericht gewerkt moeten worden.”

Magisch moment

Met Eva gaat het inmiddels goed. Irene: “Afgelopen week hadden we de zesde behandelsessie. Eva voelt de vooruitgang en ik moet haar zelfs remmen zodat ze ook echt goed gaat lezen. Ook in deze behandeling moet ik haar vier stappen voor zijn. Ik zet mijn creativiteit in om de behandeling op haar niveau aan te pakken.” Linda: “Ik prijs Eva omdat ze zo vooruit gaat. Ze straalt weer. Ze is zó trots. En haar ouders niet minder. Op haar én op zichzelf. Ook zij hebben hard gewerkt en in een wereld met veel onbegrip op dit thema is dat niet altijd makkelijk.”

Irene: “Een magisch moment was dat Eva haar eigen naam in een tekst ontdekte en er een geweldige grap over maakte. Een hoogbegaafde grap zou ik bijna zeggen. Geschreven taal is nu minder een belemmering en dat geeft haar in al haar denkprocessen ruimte.”

Missie

Irene: “Ik heb het als kind enorm gemist om gezien te worden in wie ik ben, wat ik kan, wat ik nodig heb. Mijn missie is om dat aan deze kinderen wel te bieden zodat ze zich optimaal kunnen ontwikkelen.”

Linda: “Ik hoop dat als kinderen later terugkijken op hun basisschooltijd ik precies voor hen mocht zijn wat ze nodig hadden: voor de één baken, voor de ander de sturing. Hoogbegaafde kinderen hebben het niet zo makkelijk. Ik maak hun leven graag wat minder gecompliceerd.”

Voor de Eva’s op deze wereld maken Irene en Linda het verschil omdat ze verschillen zién. Dat maakt ook hen dubbel bijzonder.

Meer informatie

Tekst: Wendelien Wouters (www.wendelienwouters.nl)

De naam Eva is om privacy redenen gefingeerd.
Voor meer informatie wordt verwezen naar de nieuwe Richtlijn Lees- en spellingsproblemen in combinatie met hoogbegaafdheid 2018.