Autisme bij meisjes vaak onderbelicht door compensatiemechanismen

Jeugdpraktijk IJsselgroep verdiept zich in meisjes zoals Sophie met ASS (autismespectrumstoornis). We zien bij jeugdpraktijk IJsselgroep steeds meer meisjes binnenkomen met kenmerken van autisme. Soms komt dat als een verrassing voor ouders en leerkrachten omdat ze er een heel ander beeld bij hebben: het klassieke “jongens beeld” dat zich vaak kenmerkt door afzondering en sociaal moeilijk afgestemd zijn.

Sophie zit in de wachtkamer. Ze leest een boek over Foxterriërs, het ras van haar hond Jannes. Als de mevrouw haar ophaalt, moet ze meteen mee komen. Sophie wil dat de mevrouw even wacht tot ze het hoofdstuk over de gezondheid en verzorging uit heeft. Papa zucht, pakt het boek af en trekt haar mee.

Voordat een duidelijk plan van aanpak kan worden vastgesteld, vindt een uitgebreid onderzoek plaats. Onderzoekers van Jeugdpraktijk IJsselgroep gaan in gesprek met het kind en haar omgeving om te onderzoeken wat de specifieke klachten zijn die belemmerend werken in het dagelijks functioneren. Het onderzoek bestaat onder andere uit observaties, gestructureerde interviews, vragenlijsten, cognitief onderzoek en talent onderzoek.

Wanneer blijkt dat een kind kenmerken van autisme heeft (of een classificatie krijgt) en hierdoor moeite heeft met het begrijpen van het gedrag van anderen, is dit voor ouders vaak even slikken: “Ze is toch juist heel sociaal? Ze troost mij als ik verdrietig ben!” is een veelgehoorde reactie. Meestal vallen de puzzelstukjes uiteindelijk op hun plek. Als we in vervolggesprekken met ouders meer uitleg hebben gegeven, komt vaak het besef dat bijvoorbeeld het moeilijk reguleren van emoties, heel gevoelig zijn voor prikkels en de vaak wat dwingende omgang met anderen een “karaktertrek” is die bij ASS past.  Ook herkennen ouders gedragingen zoals het toetrekken naar jongere kinderen en meer hersteltijd nodig hebben na sociale activiteiten als we dit benoemen. Sociale afstemming met leeftijdsgenoten is ingewikkeld voor deze meisjes, waardoor de wederkerigheid gering is. En daarnaast kost het contact ze veel energie.

Sophie is op het plein. Ze wil hondje spelen. Het liefste met de meisjes uit groep 3, die doen alles wat ze zegt.  De meiden uit haar klas vinden hondje spelen maar kinderachtig en lachen er hard om. Sophie wordt boos, schreeuwt, stampt op de grond en de meiden rennen weg. Juf komt naar Sophie toe en zegt: “Ik zie dat je boos bent, wat naar voor jou Sophie.” Dan legt ze uit wat er gebeurde: “Pia en Yara willen nu geen hondje spelen, maar voetballen. Dat mogen ze zeggen. Net als jij als je iets niet wilt.” Als juf zo praat, wordt Sophie rustig.

Jeugdpraktijk IJsselgroep begeleidt ouders, leerkrachten en meisjes in de omgang met ASS. Hierbij wordt ingezet op psycho-educatie, acceptatie van gedrag en er wordt meegedacht over hoe de omgeving kan zorgen voor een optimale afstemming (prikkelarme omgeving, vertalen van sociale situaties, werken met vaste structuur, etc.). Individuele begeleiding van het kind steekt vooral in op psycho-educatie, het versterken van de talenten en oefenen met uitdagende situaties door het versterken van bijvoorbeeld sociale vaardigheden.

Ten behoeve van het inleven in het gedrag biedt IJsselgroep ouders een ASS ervaringscircuit aan waarbij zij hun ervaringen kunnen delen met andere ouders.  Een reactie van een ouder: “Ik weet nu iets beter hoe ze zich af en toe voelt en het is heel fijn om te zien dat we niet de enige zijn die worstelen met dit gedrag.”

Het doel van onderzoek en begeleiding is altijd het vinden en toepassen van handvatten zodat het kind en de omgeving zich weer verder kunnen ontwikkelen. Ook het creëren van acceptatie van ieders eigen bijzondere persoonlijkheid/gedrag vind ik belangrijk.